در ابتدای مراسم پژمان بازغی، رئیس انجمن صنفی بازیگران خانه سینما به‌عنوان گرداننده مراسم روی صحنه رفت، او درباره آیین «پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما» گفت: «فکر می‌کنم کسانی‌که هفته پاسداشت روز ملی سینما را دنبال کردند با من هم عقیده باشند که در این یک هفته کارهای خوبی انجام شد. آخرین بار سال 1398 جشن روز ملی سینما را برگزار کردیم، اما به‌دلیل شیوع ویروس کرونا و حوادث سال ۱۴۰۱ در این چند سال جشنی برگزار نشد. امسال اعضای خانه سینما تصمیم گرفتند جشن روز ملی سینما را میان مردم و با عنوان «پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما برگزار کنند.»
در ادامه ویدئویی از هفته پاسداشت روز ملی سینما که در مراکز فرهنگی شهر تهران برگزار شد برای حضار به نمایش درآمد.
اندیشه در سینما کم شده است
بعد از پایان ویدیو کلیپ محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیات مدیره خانه سینما گفت: «امروز ۲۶ شهریور مراسم اختتامیه پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما است، خانه سینما امسال تصمیم گرفت به‌جای برگزاری جشن به شیوه سنتی، روز ملی سینما را در کنار مردم با حضور سینماگران برگزار کند.»
او ادامه داد: «بعضی از همکاران سینماگر ما هم اعلام کردند به دلیل شرایط اجتماعی سال‌های گذشته امسال حال و حوصله چندانی برای برگزاری جشن ندارند، ماهم تلاش کردیم تا به عنوان یک نهاد صنفی شرایط را برای همه سینماگران فراهم کنیم.»
عسگرپور با اشاره به مصاحبه آقای بهشتی در خبرگزاری خبرآنلاین گفت: «آقای بهشتی نکته‌ای را از منوچهر محمدی گفتند، گویا ایشان هم از یکی از مدیران ارشاد نقل کرده بودند که «ما ابتذال را به اندیشه ترجیح می‌دهیم.» حالا من نمی‌خواهم جمله نقل شده آقای بهشتی را تکرار کنم، فقط می‌گویم در این موقعیت اندیشه در سینما کم شده و عرصه برای کسانی که به دنبال انتقال اندیشه هستند تنگ شده است.»
او بیان کرد: «الان اگر من بخواهم دوباره درباره فیلم‌های پر فروش صحبت کنم می‌گویند عسگرپور مخالف فروش در سینما است، اما نگرانی من از فروش بالای فیلم‌ها نیست، نگرانی من از حذف اندیشه در سینما است.»
عسگرپور گفت: «هدف از برگزاری پاسداشت فرهنگی روزر ملی سینما این است که مانند یک دفتر خاطراتمان را ورق بزنیم و فراموش نکنیم سینمای ما کجا بوده، نه در ۵۰ سال قبل بلکه در همین چند سال اخیر سینمای ما از کجا به کجا رسیده است.»
رئیس هیات مدیره خانه سینما با اشاره به درگذشت دو کارگردان سینمای ایران گفت: «امشب درباره دو هنرمند بزرگ در سینما صحبت می‌کنیم، هنرمندانی که پرونده فوتشان عجیب بود و هنوز هم حل نشده است، امیدوارم این پرونده‌ها به‌زودی حل شوند. همچنین لازم است که از زحمات خانم فرشته طائرپور برای خانه سینما و همکارانشان تشکر کنم، ایشان همواره نگران سینمای ایران بودند، روحشان شاد.»
بعد از پایان سخنان محمد مهدی عسگرپور، کلیپ یادبودی از داریوش مهرجویی برای حضار به نمایش درآمد.
مهرجویی بعد از توقیف سنتوری فقط برای زنده ماندن فیلم ساخت
در ادامه فریدون جیرانی، کارگردان سینما روی صحنه آمد، او با اشاره به واکنش محمد خزایی، رئیس سازمان سینمایی به توئیت سعید حجاریان فعال سیاسی، گفت: «جمعه شب در برنامه تلویزیونی هفت آقای افخمی توئیت سعید حجاریان را کامل نخواند، توئیت کامل حجاریان این است: «کوچ بیضایی، خانه‌نشینی تقوایی، مرگ مشکوک پوراحمد و مهرجویی، و حالا، ۳۰۰ پرونده مفتوح!» اما آقای خزایی فقط به بخش دوم توئیت حجاریان درباره پرونده‌های مفتوح واکنش نشان داد و از کوچ بیضایی و خانه‌نشینی تقوایی و مرگ کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی چیزی نگفت.»
جیرانی با اشاره به اینکه داریوش مهرجویی از نسل دوم سینما و کیومرث پوراحمد از نسل سوم سینما است به مرور زندگی مهرجویی پرداخت و گفت: «مهرجویی در سنتوری به‌صراحت حرفش را زد، انتقادش را کرد و بار دیگر مثل فیلم گاو پدیده شکست را مطرح کرد، قبل از شکست کامل اصلاحات در سال 1388 مهرجویی بعد از توقیف سنتوری فقط فیلم ساخت برای زنده ماندن، در جامعه‌ای که از حالت تعادل خارج شده بود.»
شاهد فضای سورئال مرگ مهرجویی بودم
در ادامه مراسم اختتامیه پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما، محسن امیر یوسفی، کارگردان با حضور مقابل حاضران در سالن اجتماعات خانه هنرمندان، درباره روز درگذشت داریوش مهرجویی گفت: «من در ساعت اولیه که خبر آن جنایت آمد به محمدشهر رفتم و شاهد آن فضای سورئال بودم، یادم هست که در مراسم درگذشت کیارستمی مهرجویی فریاد زد قاتلان میان ما هستند، شاید عده‌ای آن روز خرده گرفتند، ولی انگار او راست می‌گفت.»
امیریوسفی ادامه داد: «شش ماه بعد از فوت کیومرث پوراحمد آن اتفاقاً عجیب برای مهرجویی و همسرش ا رخ داد، بعد از این دو حادثه ما وارد فضای عجیبی شدیم، حالا با کارگردان‌هایی مواجه هستیم که از مرز رد می‌شوند، یا کارگردان‌هایی که دیگر نخواستند فیلم بسازند، همین وضعیت را در بازیگران هم داریم، امروز بازیگرانی هستند که پرونده قضایی دارند.»
این کارگردان با اشاره وعده‌های مطرح شده برای حل پرونده‌های قضایی سینماگران گفت: «وعده‌هایی برای حل مشکلات قضایی سینماگران داده شده اما ما چندان امیدوار نیستیم، به نظرم صادقانه‌ترین رفتار در وضعیت موجود را از طرف آقای صالحی وزیر ارشاد دیدیم که با اکراه این مسئولیت را قبول کرد، شاید می‌دانست که نمی‌گذارند کاری انجام شود، با این وجود ما هنوز امیدوار هستیم.»
در ادامه مراسم برای یادبود کیومرث پوراحمد ویدیویی از آثار او برای حضار پخش شد.
کسی‌که فیلم‌هایش همگی نشان از زندگی و امید دارد، چرا خودکشی کرده است؟
بعد از پخش ویدیوی یادبود کیومرث پوراحمد، ابوالحسن داوودی مقابل علاقه‌مندان به سینما در روی صحنه حاضر شد و گفت: «در این زمانه که لفظ استاد بی‌ارزش شده داریوش مهرجویی یک استاد واقعی بود.»
او ادامه داد: «وقتی خواستم به این مراسم بیایم گمان کردم در ازدحام جمعیت انتظار خواهم کشید و چهرهای زیادی را خواهم دید اما چنین اتفاقی نیفتاد. امیدوارم با توجه به رویکرد افزایش وفاق ملی پیگیری کنیم و متوجه شویم که چرا سینماگران قهر کردند چرا اصلاً مردم قهر کردند و بیشتر از اینکه این ماجرا برای ما مهم باشد، باید برای دولتمردان مهم باشد.»
ابوالحسن داوودی با اشاره به مرگ دو کارگردان سینمای ایران گفت: «بهتر است این سوال را بپرسیم که پشت این اتفاقات چه بوده است؟ در پس این ظن‌ها و سو ظن‌ها چه چیزی بود و نتیجه آن چه شده است؟ بنابراین بهتر است وضعیت موجود را آسیب شناسی کنیم؟»
او ادامه داد: «اصلاً تمام این شک‌ها را کنار بگذاریم و بپذیریم که کیومرث پوراحمد خودکشی کرده است، آیا این ماجرا برای خانه سینما جای سوال نیست که کسی‌که سیر فیلم‌هایش همگی نشان از زندگی و امید دارد، چرا خودکشی کرده است؟»
در ادامه آنونس فیلم‌های هامون از داریوش مهرجویی و بی‌بی چلچله از کیومرث پوراحمد برای حضار به نمایش درآمد.
هامون همسر ندارد، دردسر دارد
با پایان نمایس آنونس فیلم‌های سینمایی جابر قاسمعلی روی صحنه آمد و گفت: «مهرجویی در سال‌های دهه ۶۰ یک فیلم سوپر روشنفکرانه با بالاترین فلش بک را ساخته است، فیلم با این وضعیت انتظار می‌رود دیده نشود اما فیلم هامون در همان سال‌ها بالای ۶ میلیون تومان فروخت.»
او ادامه داد: «هامون مدیون آنونسش است که گفت «هامون همسر ندارد، دردسر دارد» که باعث شد خیل عظیمی از جمعیت این شاهکار را تماشا کنند.»
قاسمعلی بیان کرد: «مهرجویی یک فن سالار و دست ورز به تمام معنا در سینما بود و عمیقاً باور دارم مهرجویی پیش از آنکه یک کارگردان باشد یک فیلمنامه‌نویس بود و می‌دانست چگونه آثار را ایرانیزه کند. مهرجویی بومی بود و در تمام آثاراش این نگاه بومی را به شیوه کاملاً ایرانی اعمال می‌کرد.»
این فیلمنامه‌نویس درباره مهارت داریوش مهرجویی در نوشتن گفت: «۲۰ سال پیش یک‌بار یک نفر به من گفت مهرجویی که فیلمنامه‌نویس نیست، گفتم چرا چنین حرفی می‌زنی؟ توضیح داد چون تمام آثارش را از ادبیات می‌نویسد. اما به عقیده من مهرجویی فیلمنامه‌نویس قهاری بود، او می‌دانست چگونه یک قصه را به فیلم‌نامه تبدیل کند. امیدوارم که روح کیومرث پوراحمد، داریوش مهرجویی و همسرش در آرامش باشد.»
پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما به شهرستان‌ها هم برود
در ادامه مراسم پژمان بازغی از برگزار کنندگان آیین «پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما» تشکر کرد. او گفت: «از شادمهر راستین، دبیر اجرایی پاسداشت فرهنگی سینما تشکر می‌کنم و امیدوارم این مراسم در سال‌های آینده علاوه بر تهران در سایر شهرها هم برگزار شود.»
بازغی همچنین از فیلم‌خانه ملی ایران، خبرگزاری خبرآنلاین، موزه بتهوون (چمن‌آرا)، نشر ثالث، نشر چشمه، نشر گیلگمش، مجموعه فرهنگی راوی، مجموعه فرهنگی آپ‌آرت‌مان، مجموعه فرهنگان فرشته، مجموعه فرهنگی کاژه، سینماتک و خانه هنرمندان تشکر کرد.
امیدوارم به سینمای خوب آقای کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی برگردیم
در پایان مراسم بعد از نمایش ویدیوی جشن خانه سینما در سال‌های گذشته علیرضا حسینی، عضو هیات رئیسه خانه سینما روی صحنه آمد و گفت: «کلیپ آخر که پخش شد دلمان خواست که چرا دیگر از این جشن‌ها نداریم، دو سال شیوع ویروس کرونا و حوادث سال ۱۴۰۱ سبب شد همکاران خانه سینما بگویند تا وقتی مردم حال خوبی ندارند با برگزاری جشن مخالف هستند.»
او ادامه داد: «بعد از منتفی شدن برگزاری جشن روز ملی خانه سینما، جمع‌بندی اعضای خانه سینما این شد که به مدت یک هفته پاسداشت فرهنگی در سطح شهر تهران برگزار کنیم و آقای شادمهر راستین هم دبیر اجرای این برنامه شدند.»
حسینی گفت: «در این یک هفته، چهارده برنامه داشتیم، که شامل رونمایی از کتاب، برگزاری پنل‌های تخصصی بود. در این مدت بیش از دو هزار خبر درباره پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما توسط رسانه‌ها منتشر شد.»
او با بیان اینکه «در اولین فرصت برنامه‌ریزی می‌کنیم که مجدد جشن خانه سینما را برگزار کنیم.» گفت: «امیدوارم به سینمای خوب آقای کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی برگردیم، سینما می‌تواند با زبان ساده و به دور از ابتذال با مردم صحبت کند. لازم به ذکر است تعداد 21 پرونده باز از هنرمندان سینمایی و پنج پرونده باز از دیگر هنرمندان توسط خانه سینما در حال پیگیری است.»
خانه سینما با همکاری مراکز فرهنگی هفته پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما را از ۱۸ تا ۲۶ شهریور در مراکز فرهنگی شهر برگزار کرد.
