در ابتدای این جلسه، ناصر صفاریان، دبیر کانون فیلم خانه سینما ضمن گرامی‌داشت یاد و خاطره‌ی زنده‌یادان ساموئل خاچیکیان و ناصر ملک‌مطیعی، به استقبال نسبی جمعی از منتقدان مطبوعات از این فیلم در ابتدای دهه‌ی 1330 اشاره کرد و افزود: «فیلم «چهار راه حوادث» در اولین جشنواره‌ی فیلم‌های ایرانی که در سال 1334 برگزار شد درخشش چشم‌گیری داشت و جایزه‌ی بهترین کارگردان سال به ساموئل خاچیکیان و جایزه‌ی بهترین بازیگر این جشنواره به آرمان اهدا شد.»
وی سپس با اشاره به برخی اسناد به یادگار مانده از تاریخ سینمای ایران گفت: «این نکته در کنار فروش دویست و شصت هزار تومانی فیلم که شصت و چهار سال پیش و در زمان ساخت این اثر فروش خیره‌کننده‌ای محسوب می‌شده، از جمله ویژگی‌های تاریخی «چهار راه حوادث» به حساب می‌آید.»
در ادامه‌ی جلسه، تهماسب صلح‌جو، منتقد پرسابقه‌ی مطبوعات سینمایی گفت: «پدیده‌هایی که در یک جامعه به ساختار آن معنا و شکل می‌دهند، اگر در شرایط اجتماعی، تاریخی و فرهنگی یک ملت ریشه نداشته باشند نمی‌توانند دوام و ماندگاری داشته باشند و در نهایت، تصنعی جلوه می‌کنند.»
وی افزود: «در طول تاریخ کشورمان نمونه‌های متعددی از این نوع پدیده‌ها وجود داشته و روی پایه‌گذاری صنعت‌هایی سرمایه‌گذاری شده که دوام چندانی نداشته و در تب و تاب‌های جامعه از هم فرو پاشیده است. اما خوش‌بختانه سینما موفق شده مسیر خود را ادامه داده و با وجود این که پدیده‌ای وارداتی است به خوبی توانسته با ریشه‌های فرهنگی ما ارتباط برقرار کرده و به حیات خود ادامه دهد.»
صلح‌جو گفت: «به‌هرحال باید پذیرفت سینمایی که امروز در عرصه‌های جهانی می‌درخشد و به عنوان مثال جایزه‌ی اسکار را دریافت می‌کند ریشه‌اش در فیلم‌هایی است که امشب یک نمونه‌اش پس از سال‌ها به نمایش درآمد.»
وی سپس در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان درباره‌ی ماندگاری و کیفیت فنی فیلم «چهار راه حوادث» در گذر دهه‌هایی که از ساخت آن گذشته گفت: «زمانی که «چهار راه حوادث» به نمایش درآمده من دو سالم بوده و طبعاً آن زمان نمی‌توانسته‌ام این فیلم را ببینم. در حقیقت من هم مثل بسیاری از افراد نسل حاضر، این فیلم را چند دهه بعد از زمان ساخت خود و با کمک ویدئو دیدم. در چنین شرایطی طبعاً نمی‌توانم درباره‌ی احساسم از مواجهه‌ی اولیه‌ام با «چهار راه حوادث» صحبت کنم.»
صلح‌جو هم‌چنین با اشاره به کیفیت خوب فیلم این فیلم پس از گذراندن مرحله‌ی بازسازی در فیلم‌خانه‌ی ملی ایران گفت: «ارزش این فیلم‌ها در جایگاه تاریخی آن‌هاست و برای خیلی‌ها از جمله خود من یادآور عکس‌هایی از دوران کودکی است. عکس‌هایی که وقتی در گذر سال‌ها به آن نگاه می‌کنیم دچار احساس متفاوتی می‌شویم.»
وی سپس با اشاره به تحلیل فیلم‌هایی از این قبیل و از منظر پدیده‌شناسی گفت: «اگر تاریخ سینمای خودمان را نشناسیم و نتوانیم کیفیت مسیر طی شده را به درستی تحلیل کنیم در ارزیابی‌هایی که انجام می‌دهیم، به طور حتم دچار اشتباه خواهیم شد.»
بخش بعدی جلسه به صحبت‌های علی‌رضا محمودی اختصاص داشت. این منتقد سینما در پاسخ به پرسش دبیر کانون فیلم درباره‌ی اشاره‌ی منتقدان مطبوعات دهه‌ی 1330 به تاثیر زنده‌یاد خاچیکیان بر کیفیت فنی و ساختاری سینمای ایران، ضمن اشاره به تقسیم‌بندی نقد فیلم با تکیه بر «تئوری ژانر در سینمای ایران» گفت: «کارنامه‌ی ساموئل خاچیکیان را به دوره‌های مختلفی قابل تقسیم‌بندی است که مهم‌ترین دوره‌های آن شامل دوره‌ی نخست (فیلم‌های او در فاصله‌ی سال‌های 32 تا 34 در دیانا فیلم که «چهار راه حوادث» هم جزو آن‌هاست)، دوره‌ی دوم (فیلم‌هایی عمدتاً جنایی که خاچیکیان در آژیرفیلم و در فاصله‌ی سال‌های 36 تا 43 ساخته) و دوره‌ی سوم است. دوره‌ای که در دهه‌ی 1340 که او برای تهیه‌کنندگان مختلف چند فیلم ساخته و تهیهکنندگی چند فیلم خود را نیز برعهده داشته است.»
وی دوره‌ی اول کارنامه‌ی خاچیکیان را از نظر تاریخ سینما بسیار مهم ارزیابی کرد و افزود: «اگر کسی بخواهد درباره‌ی الگوهای تولید، ساختاری، روایی و حتی بازیگری از ابتدا تا همین الآن تحلیل ارائه کند، می‌تواند آن‌ها در همین دوره دنبال کند. دوره‌ای شامل شکل‌گیری تولید صنعتی در سینمای ایران که از 1327 (زمان تصمیم دکتر کوشان برای آغاز تولید به این روش) آغاز شده و تا 1334 (زمان تولید فیلم «امیر ارسلان») ادامه داشته است.»
محمودی سپس با انتقاد از عدم نگهداری و آرشیو دقیق فیلم‌های این دوره‌ی تاریخی که به گفته‌ی او باعث شده بسیاری از فیلم‌های آغاز تاریخ سینمای ایران در دسترس نباشند، به اهمیت «چهار راه حوادث» در کارنامه‌ی سینمایی ساموئل خاچیکیان اشاره کرد و افزود: «این فیلم به عنوان مجموعه‌ای از فیلم‌هایی که در آن دوره ساخته شده از اهمیت به‌سزایی برخوردار است و می‌توان آن را از زوایای مختلفی نظیر تئوری ژانر، تئوری تولید صنعتی، مساله‌ی بسیار مهم چرخه در سینمای فارسی، ویژگی‌های فرهنگیِ تولید و هم‌چنین استایل و سبک کارگردانی مورد بررسی قرار داد.»
در ادامه‌ی جلسه، تهماسب صلح‌جو در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان درباره‌ی واکنش تماشاگر امروزی نسبت به فیلم‌نامه و داستان فیلم «چهار راه حوادث» گفت: «باید پذیرفت وقتی سینما وارد ایران شده هیچ نظام و تشکلی برای تولید در زمینه‌ی سینما وجود نداشته است. در نتیجه، تمام آن‌چه که در مقابل چشم دوربین فیلم‌برداری رخ می‌داده محصول درک شخصی فیلم‌ساز بوده است؛ نه چیزی دیگر.»
وی سپس با اشاره به هم‌زمانی نمایش «چهار راه حوادث» با بسیاری از آثار مطرح دنیا گفت: «آمار و اسناد نشان می‌دهد با وجود کیفیت مطلوب و خوبی که فیلم‌های کلاسیک آن دوره داشته‌اند، مردم از فیلم‌هایی نظیر «چهار راه حوادث» استقبال کرده‌اند؛ و این نکته‌ای است که بارها در طول تاریخ سینمای ایران رخ داده است.»
وی «تلاش سازندگان فیلم‌های فارسی برای برقراری ارتباط با مردم سرزمین خود» را «اولین قدم فیلم‌سازان آغازگر تاریخ سینمای ایران» دانست و افزود: «تماشاگر امروزی، در فیلم «چهار راه حوادث» دیالوگ‌هایی حکیمانه‌ای را از زبان قهرمان فیلم می‌شنود که تناسب چندانی با شخصیت او ندارد. دیالوگ‌هایی که شاید تماشاگر امروز را به خنده بیندازد اما به طور حتم در آن دوران قابل پذیرش بوده و شاید حتی مخاطبان آن زمان سینما را به وجد می‌آورده است.»
صلح‌جو هم‌چنین با اشاره به الگوپذیری فیلم‌سازان آغازگر تاریخ سینمای ایران از روایت‌گری سنتی گفت: «سینمای ایران از نظر شیوه‌ی داستان‌گویی، بیش‌تر پیرو سبک نمایش‌هایی سنتی نظیر روحوضی و تعزیه بوده است. نمایش‌هایی که از نظر فرم بسیار به هم شبیهند اما یکی از آن‌ها از تراژدی حرف می‌زند و دیگری پر از مایه‌های طنز و کمدی است.»
وی سپس ارائه‌ی تحلیل درباره‌ی «تلاش سینماگران آن دوره برای تبدیل فیلم‌های هالیوودی به آثار بومی» را «غیرمنطقی» توصیف کرد و افزود: «طبق آمارهای موجود، در دهه‌ی 1330 ده‌ها فیلم خارجی در سینماها به نمایش در آمده که بسیاری از آن‌ها هنوز هم تحسین‌برانگیزند و کیفیت درخشانی دارند؛ و خود این موضوع نشان می‌دهد سازندگان فیلم‌های فارسی بیش از هر چیز در پی برقراری ارتباط با مخاطبان خود بوده‌اند.»
وی گفت: «ارزش حضور خاچیکیان در تاریخ سینمای ما بیش از آن که به نوع داستان‌گویی او ارتباط داشته باشد، به کیفیت به کارگیری تکنیک سینما توسط او مربوط است. تکنیک‌هایی نظیر تدوین خلاقانه، جلوه‌های بصری و حرکت‌های نامتعارف دوربین که بسیاری از آن‌ها برای نخستین‌بار توسط خاچیکیان در سینمای ایران تجربه شده است.»
در ادامه‌ی جلسه، علی‌رضا محمودی در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان درباره‌ی «تلاش‌های ساموئل خاچیکیان برای ایجاد تغییر در فرهنگ تولید فیلم» گفت: «در دو شاخه‌ی تجاری و غیرتجاریِ تاریخ سینمای ایران دو کارگردان وجود دارند که مفهوم کارگردانی به معنای آن‌چه که با مقوله‌ی فیلم‌برداری و ساز و کار تولید ارتباط دارد را ارتقاء داده‌اند. یکی از آن‌ها شادروان ساموئل خاچیکیان و دیگری زنده‌یاد سهراب شهیدثالث است. در بررسی هرگونه تکامل و روند تکوین عنصر کارگردانی، فعالیت و کارنامه‌ی این دو نفر در مقاطع تاریخی مختلف و شکل برخورد آن‌ها با این مقوله در سینمای ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.»
وی گفت: «در سینمای قبل از انقلاب آن‌چه بیش از هر چیز دیگر در تولید فیلم اهمیت داشت استودیوها بودند. به همین خاطر وقتی درباره‌ی فیلمی که قبل از انقلاب تولید شده صحبت به میان می‌آید باید حتماً نقش استودیوها را هم در نظر گرفت. به همین خاطر تحلیل فیلمی با ویژگی «گوزن‌ها» (مسعود کیمیایی) بدون در نظر گرفتن قواعد استودیو میثاقیه، اشتباه و ناقص به نظر می‌رسد.»
محمودی سپس با اشاره به تاثیر استودیو دیانا فیلم در ساخته شدن فیلم «چهار راه حوادث» گفت: «سانسار خاچاطوریان، مدیر این استودیو، قبل از تهیهکنندگی واردکننده‌ی فیلم بوده و در سینما دیانا متعلق به برادران زبولانی کار می‌کرده است. موفقیت فیلم «ولگرد» (مهدی رییس‌فیروز) و تبدیل شدن ناصر ملک‌مطیعی به یک ستاره‌ی جذاب برای مردم (ستاره‌ای که مردم برای دیدن او روی پرده‌ی سینما بلیت بخرند) باعث می‌شود او به فکر ساخت فیلمی با شرکت ملک‌مطیعی بیفتد که حاصل آن «چهار راه حوادث» است.»
وی افزود: «اهمیت خاچاطوریان در دیانا فیلم به این خاطر بوده که او در هنگام بازگشت از سفرهایی که برای خرید فیلم‌های خارجی انجام می‌داده وسایل فنی متعددی با خود به ایران آورده است. وسایلی که امروز می‌توان گفت زمینه‌ی ابتکارات فنی ساموئل خاچیکیان را فراهم کرده است.»
وی سپس حضور دکوپاژ، نورپردازی و کارگردانی در فیلم «چهار راه حوادث» را ناشی از تاثیر مدیر استودیو دیانا فیلم بر این فیلم‌ساز دانست و افزود: «در حقیقت، او امکانی فراهم کرده بوده تا یک اتفاق فنی و تکنیکی به وجود بیاید؛ و این در حالی است که در همان استودیو کارگردان‌های دیگری هم فعالیت داشته‌اند که نسبت به این مسائل کم‌توجه بوده‌اند.»
محمودی گفت: «اهمیت این استودیو زمانی مشخص می‌شود که کارگردانی مثل خاچیکیان از ابزار فنی وارداتی استفاده کرده و «چهار راه حوادث» را می‌سازد.»
وی گفت: «نکته‌ای که «چهار راه حوادث» را نسبت به فیلم‌های قبلی این فیلم‌ساز در دیانا فیلم شاخص‌تر می‌کند بخش جنایی این فیلم است. فیلمی که فیلم‌برداری آن حدود دوازده ماه طول کشیده و زنده‌یاد ناصر ملک‌مطیعی به ازای هر ماه حضور در آن هزار تومان وجه رایج آن روزگار دریافت کرده است.»
محمودی هم‌چنین گفت: «از آن‌جا که این فیلم قرار بوده در نوروز سال 1334 به نمایش درآید فیلم‌نامه‌ی اولیه‌ی آن «نوروز خونین» نام داشته و البته داستان دیگری هم داشته که با مخالفت شدید نصرت‌الله محتشم (رییس وقت اداره‌ی نمایشات) نسبت به صحنه‌های سرقت در فیلم بسیار تعدیل شده و دیالوگ‌های اولیه‌ی آن تغییر کرده است.»
وی افزود: «دومین معضل در هنگام تولید «چهار راه حوادث» این بوده که ناصر ملک‌مطیعی باید به خدمت سربازی اعزام می‌شده و به همین خاطر سازندگان فیلم مجبور شده‌اند تولید فیلم را به گونه‌ای به پایان برسانند تا او دچار اضافه خدمت و مشکلات جنبی آن نشود!»
محمودی فیلم «چهار راه حوادث» را «نخستین تلاش ساموئل خاچیکیان برای فاصله گرفتن خاچیکیان از الگوهای چرخه‌ای که در آن می‌ساخته» و «ایجاد یک چرخه‌ی تازه در زمینه‌ی فیلم‌سازی» دانست و افزود: «این فیلم به عنوان برنامه‌ی نوروز 1334 در روز بیست و سوم اسفندماه 1333 در سینماهای دیانا، ونوس، هما و مایاک به نمایش درآمده و گفتنی است سینما رویال در محل فعلی میدان انقلاب با نمایش این فیلم افتتاح شده است.»
در ادامه‌ی جلسه، تهماسب صلح‌جو ضمن بیان خاطراتی از زنده‌یاد ساموئل خاچیکیان در کاربرد ابزار و ادوات فنی گفت: «الهام‌پذیری فیلم‌ساز در لحظه و خلق تصویرهایی که ساخت آن‌ها در سینمای آن دوران بی‌سابقه بوده از مهم‌ترین ویژگی‌های این فیلم‌ساز مهم تاریخ سینمای ایران به شمار می‌آید. فیلم‌سازی که سینمای امروز ایران بی‌شک مدیون استعدادها و تلاش‌های فردی اوست.»
وی افزود: «شاید بسیاری از این فیلم‌ها امروز و از نگاه برخی افراد پیش‌پاافتاده و حتی خنده‌دار به نظر برسند اما نکته این‌جاست که فیلم‌های مورد بحث، پله‌های آغازین آثار بعدی بوده‌اند و برای حرک در این مسیر، راه دیگری به غیر از قدم گذاشتن روی این پله‌ها وجود نداشته است.»
صلح‌جو سپس با اشاره به استقبال گسترده‌ی تماشاگران سینما از فیلم‌های ساموئل خاچیکیان گفت: «او نخستین کارگردانی بود که به جایگاه سوپراستاری دست پیدا کرده بود و مردم برای دیدن فیلم‌های او جلوهای سینماها صف می‌کشیدند. فیلم‌هایی که اگر امروز به نمایش درآیند شاید با استقبال سرد تماشاگران مواجه شوند اما در روزگار خود تماشاگران بسیاری را به سینما جلب کرده‌اند.»
بخش پایانی جلسه‌ی تحلیل «چهار راه حوادث» به صحبت‌های علی‌رضا محمودی اختصاص داشت. وی در این بخش با اشاره به «تاثیر الگوها و قراردادها در حرکت سینمای ایران رو به جلو» گفت: «نکته‌ای که در سینمای چرخه‌ای (سینمایی که بنای خود را بر چرخه‌ی تولید آثار مطلوب تماشاگران بنا کرده) مشهود است بی‌توجهی به فیلم‌نامه است. عنصری در فیلم‌های فارسی که ظاهراً هیچ‌وقت به تاثیر اساسی آن توجه نمی‌شده است.»
وی گفت: «به نظر می‌رسد اصلی‌ترین مساله‌ی سازندگان این نوع فیلم‌ها توجه به صحنه‌های مورد علاقه‌ی تماشاگران بوده است. ویژگی خاصی که از سیستم ستاره‌سازی می‌آید و امروز به شناسنامه‌ی فیلم‌های فارسی تاریخ سینمای ایران تبدیل شده است.»
